Wszystkie zawarte tu teksty mogą być wykorzystywane jedynie za zgodą właściciela strony!

20 stycznia 2013

Zniszczyć półksiężyc!

Muzeum Tatrzańskie zaprosiło nas do Galerii na Kozińcu, gdzie miał odbyć się wykład na temat zabytków architektury i sztuki Stambułu. Jako miłośnicy Orientu naturalnie chętnie pojechaliśmy z Renatką, nie bacząc na kopne śniegi i zapowiadane okrutne mrozy. Ja dodatkowo byłem motywowany wspomnieniami - w Turcji co prawda nie byłem, ale studiując na Orientalistyce miałem dwie urocze koleżanki turkolożki: apetyczną uroczą blondynkę, którą do dziś nazywam Bożensią i wysoką, długonogą brunetkę o biblijnym imieniu Sulamita. Na miejscu okazało się, że wykład poświęcony będzie na oglądanie fatalnych zdjęć, których autorka zresztą lojalnie uprzedziła wszystkich kilkunastu słuchaczy, że zdjęć robić nie umie i ma zły aparat. Prezentacja komputerowa była nieprzygotowana - po prostu oglądaliśmy poszczególne obrazki z kolejnych folderów, między którymi prelegentka poruszała się z podziwu godną niezręcznością. O Stambule nie dowiedzieliśmy się prawie nic - a niekiedy mniej niż nic. Bo chyba wartość ujemną w dziedzinie wiedzy miała na przykład część poświęcona świątyni Hagia Sophia, nazywanej zresztą z turecka Ajasofia, o której dowiedzieliśmy się że jest to "kościół świętej Zofii". O tym, że ta monumentalna budowla poświęcona była od początku jednemu z atrybutów Boga - Świętej Mądrości, a nie żadnej Zofii (sophia to mądrość, hagia - święta)  - uczy się dzieci w szkołach... Dowiedzieliśmy się o niej tylko tego, że została przekształcona w meczet, a teraz jest tam muzeum, a spośród wspaniałych mozaik (albo, jak słyszeliśmy - mozajek) najwięcej mówiono o wizerunku cesarzowej Zoe z Chrystusem Pantokratorem, oraz cesarzem Konstantynem IX Monachomachem (o którym usłyszeliśmy że to nie ten Konstantyn, tylko inny...), bo najważniejsze było to, że cesarzowa miała przynajmniej trzech mężów i za każdym razem jak wychodziła za mąż to na mozaice zmieniano twarz towarzyszącemu jej mężczyźnie... O TYM Konstantynie, który rozpoczął budowę bazyliki w 326 roku nie dowiedzieliśmy się nic, zresztą o tym, że Stambuł to dawny Konstantynopol w sumie też było tyle co nic. O zdobyciu miasta i jego zniszczeniu w 1204 r. przez rycerzy IV Krucjaty - ani słowa. O tym, że Hagia Sofia prawem kaduka była przez pół wieku kościołem zdobywców-katolików też nie. Co prawda miasto i kościół odbił na rzecz prawosławia w 1261 r. Michał VIII Paleolog, ale pojednanie między katolikami a Grekami, jak nazywano wyznawców bizantyjskiej liturgii ortodoksyjnej nastąpiło dopiero 28 maja 1453 r., podczas pierwszego wspólnego i zarazem ostatniego nabożeństwa, odprawianego już w czasie oblężenia miasta przez sułtana Mehmeda II Zdobywcę. Sułtan zresztą nie represjonował prawosławia, tylko wygnał z miasta wspólnych wrogów - katolików.

Po zdobyciu Konstantynopola (wkrótce Istambułu, o czym też nie usłyszeliśmy) Hagia Sofia - zgodnie z polityką wszystkich zwycięzców - została przekształcona w świątynię ich wiary. W meczecie mozaiki i inne zdobienia zostały zatynkowane, ale pani prowadząca nie powiedziała dlaczego: islam zabrania kultu wobec kogokolwiek innego poza Bogiem, a przez to zabrania umieszczania w miejscach kultu wizerunków jakichkolwiek osób, a nawet zwierząt czy... aniołów. Po upadku imperium osmańskiego Mustafa Kemal Atatürk, wprowadzając w życie ideę świeckiego państwa, w 1934 r. przekształcił Hagia Sofię w muzeum.

Podobnej wartości co o Hagia Sofii były wypowiedzi na temat innych prezentowanych miejsc. O architekturze islamskiej dowiedzieliśmy się tylko tyle, że jest próba kopiowania architektury chrześcijańskiej, z niewielkimi dodatkami. O muzeach - że nie pozwalano pani w nich fotografować. Może i dobrze... O Atatürku dowiedzieliśmy się tylko tego, że "wyrżnął" chrześcijańskich Ormian, ale te słowa padły z sali. O tym, że z masakrą Ormian w Turcji ani Atatürk, ani jego partia nie miały nic wspólnego historycy wiedzą od dawna.

Akcentów związanych nie z historią, ale z jedynie słuszną polityką historyczną było więcej. W czasie wizyty w którymś z muzeów pani sfotografowała mapę Imperium Otomańskiego i wyraziła oburzenie, że nie ma na niej Wiednia, jako miejsca, gdzie - jak to ujęła - Polacy pokonali Turków. Cóż, Polacy (ale i Austriacy, i Niemcy) pokonali Turków właśnie dlatego, żeby Wiedeń nie był częścią Imperium Osmańskiego... Potem była dyskusja na temat tego, jak to jedną z dawnych mieszkanek Adampola, Polkę oczywiście, pochodzącą z Ukrainy, ostatnio zaczęto nazywać Ukrainką, co jest podobno niebywałym skandalem. Jeden z uczestników debaty stwierdził, że Ukrainy nigdy nie było, nie ma i nie będzie, nie ma takiego kraju, a nawet nie ma takiego języka...

Po spotkaniu zaproszono nas na kawkę z ciasteczkami, upieczonymi specjalnie na tę okazję w postaci półksiężyców. Przedstawicielka organizatorów zachęcała nas do konsumpcji: Jedzcie państwo, jedzcie, musimy przecież zniszczyć te półksiężyce....

Z wielkim truden powstrzymałem się od zapytania, czy może są gdzieś też ciasteczka w formie krzyży, żeby je można było zniszczyć. Wyszliśmy jednak i nie dowiedzieliśmy się, czy zakopiańczycy zgromadzeni na Kozińcu uchwalili wypowiedzenie wojny Ukrainie w sprawie odzyskania na rzecz Polski Kamieńca Podolskiego.

Troskliwość