Dygresja dla wykształciuchów: Kanał Sueski

 

Kanał SueskiPomysł nie był nowy, bowiem już za czasów faraonów próbowano stworzyć połączenie między Morzem Śródziemnym i Czerwonym, wykorzystując częściowo największą drogę wodną Egiptu – Nil. Greccy historycy podają, że budowę kanału planował już Senuseret I w XX w. p.n.e., ale realizację rozpoczął dopiero Necho I w epoce saickiej (VII w. p.n.e.), doprowadzając do przekopania drogi wodnej między prawym ramieniem Nilu a Jeziorem Gorzkim. Budowę dokończył władca perski Dariusz (VI w. p.n.e.) i Ptolemeusz II (III w. p.n.e.), a naprawiał Trajan w II w. n.e. Inwestycja została zniszczona za czasów arabskich w VIII w.

Do projektu tego chciał powrócić Napoleon, ale jego inżynierowie uznali, że jest to technicznie trudne, jeśli nie niemożliwe. Jednakże Francuzi dalej opracowywali ten temat, a zafascynowany pomysłem francuski konsul w Aleksandrii Ferdynand de Lesseps (1805-1894) przekonał do swego pomysłu zarządcę Egiptu Mohammeda Saida Paszę. Powołana została spółka akcyjna, wytyczono trasę, łączącą bezpośrednio oba morza, przez Jezioro Gorzkie, po czym rozpoczęto prace, które trwały 10 lat (1859-1869). W budowie kanału brało udział wielu europejskich specjalistów, w tym – Polaków. Wśród nich jeden z kierowników robót - Mieczysław Geniusz poznał w Zakopanem Henryka Sienkiewicza i prawdopodobnie jego opowieści stały się dla pisarza jedną z inspiracji dla napisania powieści „W pustyni i w puszczy”. Na uroczystość otwarcia kanału (17 XI 1869) kedyw Ismail Pasza zamówił u Giuseppe Verdiego operę - była nią „Aida” – do której wstępny szkic scenariusza napisał znany francuski egiptolog w służbie egipskiej – August Mariette (założyciel Muzeum Egipskiego w Kairze). On też był autorem dekoracji dla światowej prapremiery „Aidy”, która odbyła się dopiero po wojnie francusko-pruskiej, 24 grudnia 1871 r., na scenie opery kairskiej.Ferdinand de Lesseps

W 1882 r. rząd brytyjski wykupił wszystkie akcje kanału, który odtąd pozostawał aż do 1956 r. pod kontrolą brytyjską. Wtedy to prezydent Egiptu Gamal Abdel Nasser przeprowadził nacjonalizację Kanału Sueskiego, co wywołało światowy kryzys polityczny i militarny. Na przełomie października i listopada zaatakowały Egipt wojska izraelskie, wspierane przez rządy i wojska Wielkiej Brytanii i Francji. Operacja doprowadziła do praktycznego zniszczenia sił egipskich, jednakże kanał został zablokowany przez zatopione okręty, a akcja została wstrzymana na skutek ultimatum Stanów Zjednoczonych, obawiających się przekształcenia wojny sueskiej w globalny konflikt międzynarodowy oraz nałożenia embargo na sprzedaż ropy naftowej dla agresorów przez władze Arabii Sudyjskiej. Groźba sankcji politycznych i ekonomicznych wobec Londynu, wystosowana przez prezydenta Eisenhowera, doprowadziła do wycofania obcych wojsk z Egiptu. Mimo porażki militarnej, Egipt i jego przywódca, zyskali bardzo na prestiżu, a kanał, po trwającym blisko 10 lat zablokowaniu, od 1975 r. stał się głównym źródłem dochodów egipskiej gospodarki.

Kanał Sueski ma 162 km długości, ok. 300 m. szerokości, dopuszczalne zanurzenie statków do 23 metrów. Średnio pokonuje się go w 15 godzin. Na dobę przepływa przezeń ok. 60 statków, rocznie – ponad 20 tysięcy.

Ponieważ dla współczesnych wielkich tankowców kanał jest za płytki, w 1976 r. wybudowano liczący 320 km rurociąg, którym ropa naftowa przepompowywana jest z portu Ain Suchna w Zatoce Sueskiej do Sidi Kreir na zachód od Aleksandrii.

Twórca Kanału Sueskiego, Ferdinand de Lesseps, był także w 1879 r. inicjatorem budowy Kanału Panamskiego.

 

Powrót do tekstu5

Spis treści