Jeden z najważniejszych dla poznania spraw egipskich zabytków, choć niebyt stary: pochodzi ze 196 r. p.n.e. Jest to nieco uszkodzona bazaltowa stela, na której w trzech częściach zapisano ten sam tekst po grecku oraz po egipsku – hieroglifami i pismem demotycznym. Ma przeszło 114 cm wysokości, 72 cm szerokości i blisko 30 cm grubości, waży 762 kg. Odnaleziony w 1799 r. w murze średniowiecznej twierdzy w egipskim porcie Rosetta podczas wyprawy Napoleona do Egiptu. Po zwycięstwie Anglików odebrany Francuzom i w 1802 r. przekazany Muzeum Brytyjskiemu w Londynie, gdzie znajduje się do dziś. Kopie napisów znalazły się we Francji, gdzie w 1822 r. tekst egipski (grecki przetłumaczono od razu) został rozszyfrowany przez Jeana Françoisa Champolliona. Umożliwił to fakt, że imiona królewskie (Ptolomeusza i Kleopatry) rozpoznano po tym, iż obwiedzione były ramką, tzw. kartuszem. Champollion w swych badaniach wspierał się także przerysami hieroglifów z obelisku w File. Jedną z głównych zasług Champolliona było to, iż odkrył, że egipskie hieroglify nie były piktogramami, lecz systemem pisma, w którym znaki określały pojedyncze głoski, sylaby lub całe słowa, ale także określały charakter poprzedzającego wyrazu, jako determinatywy i ideogramy.